محمد حسین امین ابراهیم آبادی

یکی از جنبه های تشکیل دهنده دادرسی منصفانه در کنار ارکان
وجود ساختار مناسب در فرایند آیین دادرسی ،« احترام به اصول اخلاقی » و « بشر
کیفری است. به لحاظ ساختاری در حال حاضر دو الگوی بسته و باز بر دادرسی کیفری
کشورهای مختلف حاکم است. در الگوی بسته، مقام متصدی مرحله تحقیقات
مقدماتی (دادستان یا بازپرس)، در انجام اقداماتی که جنبه قضایی داشته و با حق
افراد به حریم خصوصی و آزادی ایشان در تعارض اند (مانند دستور تفتیش منازل و
قرار بازداشت موقت)، اختیاری نداشته و اقدامات فوق در اختیار مقام قضایی مستقل
و بی طرف دیگری قرار دارد که خود در انجام تحقیقات و جمع آوری دلایل مرتبط با
جرم دخالتی نداشته است. درحالی که در الگوی باز، مقام متصدی تحقیقات، خود
درمورد اقدامات فوق تصمیم گیری می نماید. الگوی دیوان کیفری بین المللی از آن
شعبه » جهت که دادستان دیوان در اقدامات فوق، تحت نظارت نهادی با عنوان
قرار دارد، الگوی بسته محسوب می شود. درحالی که الگوی ایرانی همواره « مقدماتی
الگوی باز بوده است. در قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ نیز الگوی باز
پذیرفته شده است. به آن معنا که بازپرس در ایران، جز درموارد معدود، به تنهایی
راجع به حق آزادی یا بازداشت افراد تصمیم گیری کرده و نهایتاً تصمیم او