چکیده:
یکی از منابع مهم شناخت تاریخ هر دوره، مهرها و اثر مهرهای برجای مانده از آن دوره است و این نکته مخصوصاً درباره دوره ساسانی که آثار مکتوب اندکی از آن به ما رسیده است، صدق میکند. پیشرفت هنر مهرسازی در دوره ساسانیان نشانگر اهمیت مهر و کاربردهای مختلف آن بویژه در مکاتبات و مراسلات اداری و تجاری است. تعداد فراوان و کیفیتهای متفاوت مهرها در شاهنشاهی ساسانی بیانگر این نکته است که اشخاص بسیار و مقامهای مختلف از مهر استفاده میکردند. بررسی نقوش مردها و نیم تنه مردان و زنان و نیمه تنه زنان که نمودهای قدرت گونه در صورت های عینی ملموس مانند پیکرک های مردانه و زنانه و نقش ها و تصاویر باقی مانده بر ظروف و الواح و کتیبه ها که از حفاری به دست آمده است خود را نشان می دهد گاهی مظاهر این قدرت در صورتهای فکری و سمبولیک مانند مفاهیم و اشاراتی که در اساطیر و افسانه ها و قصه های قدیم به طور کلی در ادبیات کهن نهفته است خود را آشکار می سازد. همچنین نمادهایی از ایزدان و فرشتگان که نمادها و نقش های انسانی می باشند در این دوره مشخص شده است. در این پژوهش سعی کرده ایم در طی چهار فصل به بررسی کلی این مباحث بپردازیم در فصل اول به مبحث تاریخچه مسئله مورد نظر در طی دوره های تاریخی ایران تا قبل از ساسانی در فصل دوم به بررسی مهرهای تاریخی در دوران ساسانی پرداخته و سپس در فصل سوم به بررسی نقوش مختلف در مهرهای ساسانی پرداخته و در فصل چهارم نقوش انسانی در مهرهای ساسانی مورد بررسی قرار می دهیم.